آشنایی با هنگ درام یا هندپن
تاریخچه هنگ درام یا هندپن
ساز “هنگ” که در عموم جامعه به “هنگ درام” و یا نام های “هندپن” و “پنتام” نیز شناخته می شود، از خانواده سازهای کوبه ای و ملودیک می باشد. هنگ درام بر خلاف ظاهر آن که یادآور قبایل آفریقایی یا سرخ پوستی است، برای اولین بار در سال ۲۰۰۰ توسط فلیکس رونر Felix Rohner و سابینا شارر Sabina Schärer در شهر برن در کشور سوئیس ساخته شد.
گفته میشود قبل از ابداع ساز هنگ درام، سازهای دیگری به نام SteelPan با بدنه کاملا فلزی و ساختار ابتدایی حدود ۱۷۰۰ میلادی در آفریقا و آمریکای جنوبی که از گالنهای فلزی خالی ساخته می شده است.
در جشنها و مراسم ها طرفداران پر و پا قرصی داشته است در واقع در آن زمان این سازها بیشتر شبیه به گالنهای فلزی شکل بودهاند و در حال حاضر ساز هنگ درام شبیه سپری است که در جنگهای کهن مورد استفاده قرار گرفته می شد که به نوازندگان آن ” پن ایست ” Panists می گفتند.
جالب است بدانید در اوایل دورهای که ساخت هنگ درام صورت میگرفت به منظور حفظ اصالت این ساز منحصر به فرد، فلیکس و سابینا سیاستی را در نظر گرفتند که بر اساس آن مشتریان بالقوهای که میخواستند این ساز را خریداری کنند، مجبور بودند نامه ای دست نویس ارائه دهند که دلیل نیازشان برای خرید این ساز را در آن توضیح دهند.
ساختار هنگ درام
برای آنکه بتوانید هر سازی را بنوازید، نیاز است که با قسمت های مختلف آن آشنا باشید. در این بخش میخواهیم با قسمت های مختلف هنگ درام آشنا شویم:
ساز هنگ درام از دو قسمت کاملا جداگانه فلزی ساخته شده است، قوس بالایی و قوس پایینی. قوس بالایی یا رویین که در اصل مرکز قرار گرفتن نت ها است و به قوس بالایی “طرف دینگ” Ding Side گفته میشود که هر کدام از فرو رفتگی ها نماینده ی یک نت هستند که به فرو رفتگی ها “ناودیس” می گویند. طرف دیگر قوس زیرین میباشد که دارای یک حفره بزرگ در مرکز آن است، این قسمت را “گو” Gu Side مینامند و همچنین بخش “طوق گو” نیز در قسمت زیرین می باشد.
در طراحی و شکل دهی این ساز، از برخی اصول فیزیکی استفاده شده است. در هنگ، ترکیب صداهای منحصر بفردی قابل شنیدن است و نوازندگی آن از طریق انگشتان دست صورت میگیرد.
این ساز که حدودا ۵۲ سانتی متر قطر و ۲۴ سانتی متر ارتفاع دارد، روز به روز در حال تکامل است؛ در سالهای ۲۰۰۳، ۲۰۰۵، ۲۰۰۶، ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ نسخه های دیگری از آن ساخته شد، همین موضوع باعث شد تا سازهایی با اختلاف نوسانات صدا شکل بگیرد و به واسطه تغییر کیفیت صدا در سازهای مختلف است که در برخی اجراها از دو مدل ساز گوناگون استفاده میشود.
انواع هنگ درام یا هندپن از لحاظ گام های موسیقی و نحوه انتخاب کوک
هنگ درام دارای کوک ثابت است یعنی مانند اکثر سازهای دیگر، به صورت دستی قابل کوک کردن نیست، بنابراین این ساز به صورت دیاتونیک ساخته میشود.
نوع صدایی که از این ساز تولید میشود عموما با یکدیگر مشابه است و در صورت تمایل فقط میتوانید گام مورد نظر خود را قبل از خرید انتخاب کنید، تا کوک ساز طبق سلیقه موسیقی و نیازتان باشد.
رایج ترین گام برای کوک
رایج ترین گام برای کوک هنگ درام ها معمولا در گام Dm است، اما به این معنا نیست که مناسب ترین کوک میباشد. در واقع شما تعیین کننده این موضوع هستید زیرا بسته به اینکه چه موسیقی مینوازید یا در کنار کدام سازها همنوازی میکنید باید برای انتخاب کوک سازتان تصمیم بگیرید.
برای مثال در بین کلیدهای مختلف، کلید C معمولا بیشترین استفاده را در موسیقی دارد اما باز هم تاکید میکنیم انتخاب کوک هنگ درام بستگی به سلیقه و کاربرد شما دارد پس پیشنهاد میکنیم با صدای کوک های مختلف هنگ درام آشنا شوید تا راحت تر انتخاب کنید.
برای هنگ درام های رایج ۹ نت با کوک Dm نت بیس که دارای کوک D در قسمت مرکزی سطح ساز قرار گرفته و باقی نتها دور این نت مرکزی قرار میگیرند. لازم به ذکر است هنگ درام ها گاهی به صورت سفارشی برای نوازندگان ساخته میشوند که تا ۱۶ نت هم میتوانند باشند و ۲ عدد نت بیس نیز دارند.
در اینجا به ۶ تا از رایج ترین گامهای هندپن اشاره شده است:
Aeolian (minor)
Annaziska/Kurd (minor)
Hijaz (phrygian dominant)
Jibuk (mixolydian)
Romanian Hijaz (dorian #4)
Sabye (lydian)
تانگ درام، نسخه کوچک شده هنگ درام
ضمنا اگر به دنبال تهیه نسخه کوچک تر و ارزان تر از هنگ درام هستید “تانگ درام” را به شما پیشنهاد میکنیم که از خانواده هنگ درام به حساب میآید اما دارای اندازه کوچک تر و حجم صدای کمتری است. تانگ درام با وجود شباهتهایی که از نظر ساختار و نوع صدا با هنگ درام دارد فقط نحوه نواختن آن به چندین شکل صورت میگیرد.
نکات مهم برای نگهداری هنگ درام یا هندپن
پس از خرید هنگ درام با دقت و مراقبت با ساز برخورد کنید. هنگ درام با توجه به این که سازی است از فلز سخت، ولی رینگهای ساز یا همان فرورفتی و برجستگیهای صفحه رویی، نازک و آسیب پذیر میباشند.
همچنین ضربه شدید و محکم باعث میشود نتهای آن از کوک خارج شود. در ضمن داشتن انگشتر و دستنبد نیز خط و خش بر روی بدنه ساز وارد میکند و باعث از بین رفتن زیبایی ساز میشود.
چرا هنگ درام یا هندپن بهترین گزینه برای نوازندگی است؟
جالب ترین قسمت در مورد ساز این است که هرکسی میتواند با هنگ درام بنوازد. به این ترتیب هر روز تعداد بیشتری از افراد نواختن با هنگ درام را به عنوان راهی برای آرامش و یادگیری موسیقی انتخاب میکنند.
همچنین در بین معلمان یوگا و درمانگران صدای هنگ درام محبوبیت زیادی پیدا کرده است و امروزه استفاده از آن در جلسات مدیتیشن بسیار رایج شده است.
ضمنا از آنجا که این ساز تقریبا جدید است، هیچ قانون یا روال سختگیرانه ای در مورد چگونگی نواختن با آن وجود ندارد. شما در انتخاب هر نوع روش و سبک نواختن در حد استاندارد آزاد هستید.
این فلسفه ای است که ما سعی میکنیم آن را با شما به اشتراک بگذاریم: شما لازم نیست که یک موسیقی دان باشید، لازم نیست که به برخی از قوانین پایبند باشید، فقط از نواختن با هنگ درام خود لذت ببرید.
چرا هنگ درام یا هندپن ساز گرانی است؟
هنگ درام جز سازهای گران محسوب میشود و میتوان گفت دلایل گرانی این ساز، سخت و زمان بر بودن پروسه ساخت ساز و تعداد کم سازندگان آن در سراسر دنیا است.
امروزه این ساز در سراسر دنیا طرفداران زیادی به خصوص در میان قشر جوان دارد، اما با این حال تعداد کل سازندگان آن شاید چند صد نفر باشد.
هنگ درام ها معمولا به صورت دست ساز در کارگاه تولید میشوند. انتخاب فلز و آلیاژ مناسب برای ساخت این ساز، احتیاج به ساعتها و روزها وقت برای فرم دادن آن دارد.
ساز هنگ درام به دلیل آلیاژ متفاوتی که برای ساخت آن استفاده میشود قیمت نسبتا بالایی دارد؛ بعلاوه دست ساز بودن هنگ درام و این موضوع که افراد بسیار کمی در کل جهان توانایی ساخت آن را دارند باعث این گرانی شده است.
معروفترین نوازندهی هنگ درام در جهان کیست؟
دنیل ویپلس Daniel Waples یکی از نوازندههای معروف هنگ درام در جهان است. او موسیقی را با ساز گیتار، گیتار الکتریک و سازهای ضربی کوچک آغاز کرد.
دنیل ویپلس Daniel Waples اولین بار در سال ۲۰۰۶ میلادی با هنگ آشنا شده و نواختن آن را فرا میگیرد. این نوازنده تا به حال قطعههای زیادی را برای هنگ درام ساخته و نواخته و در کنسرت های زیادی هم شرکت داشته است.
میتوان گفت دنیل ویپلس Daniel Waples از حرفهای ترین نوازندههای این ساز محسوب میشود.
